پروفیل‌ها (Profiles) قطعات خطی فلزی یا غیرفلزی با مقطع ثابت هستند که در شکل‌ها و ابعاد متنوع تولید می‌شوند. پروفیل‌ها در ساخت اسکلت‌ها، قاب‌ها، در و پنجره، مبلمان صنعتی، نرده‌ها و ده‌ها کاربرد دیگر نقش محوری دارند. آشنایی با انواع پروفیل، مزایا و محدودیت‌های هر نوع به انتخاب اقتصادی‌تر و فنی‌تر در پروژه کمک می‌کند.

طبقه‌بندی کلی پروفیل‌ها 

بر اساس شکل مقطع 

• پروفیل باز (Open profiles): مثل نبشی، ناودانی (U)، سپری (T)، Z — معمولاً برای تیرک‌ها، لبه‌ها و اتصالات استفاده می‌شوند.
• پروفیل بسته (Closed profiles / قوطی): مربع یا مستطیل (قوطی ۲۰×۲۰، ۶۰×۴۰ و غیره) — کاربرد در ساخت فریم‌ها، پایه‌ها و مصارف تزئینی و سازه‌ای.
• پروفیل‌های ویژه (Special profiles): مقاطع خاص که طبق نقشه اکسترود یا رولینگ ساخته می‌شوند (مثلاً مقاطع راه‌آهن، ریل، پروفیل درب و پنجره).

بر اساس جنس

• پروفیل فولادی (ساختمانی): متداول‌ترین نوع برای اسکلت و سازه‌های سنگین.
• پروفیل آلومینیومی: سبک، مقاوم در برابر خوردگی — مناسب در و پنجره، نما و صنایع دریایی.
• پروفیل PVC (پلاستیکی): عایق، مقرون‌به‌صرفه، کاربرد گسترده در در و پنجره‌های UPVC و تاسیسات خانگی.
• پروفیل‌های آلیاژی (مس، برنج و ...): در صنایع تخصصی و تزئینی استفاده می‌شوند.

 بر اساس روش تولید

• نورد گرم و سرد: برای پروفیل فولادی و ورق‌هایی که بعد به شکل درمی‌آیند.
• اکستروژن (Extrusion): مخصوص آلومینیوم و پلاستیک — تولید مقاطع پیچیده با سطح داخلی و خارجی مشخص.
• پروفیل‌سازی از ورق خم‌شده (Roll forming / Bending): برای تولید پروفیل‌های طولانی و تکرارشونده مثل نیمچه‌های سقف کاذب و پروفیل قاب.

انواع متداول پروفیل و کاربردهای عملی 

پروفیل قوطی (Square/Rectangular Tube) 

کاربرد: فریم‌های فلزی، پایه میزها، اسکلت سازه‌های سبک، درب و پنجره‌های فلزی، مبلمان شهری.
ویژگی‌ها: توزیع یکنواخت بار، ظاهر مرتب، قابلیت جوشکاری و برش آسان.

پروفیل ناودانی (U / Channel) 

کاربرد: مسیرهای کابل، شاسی ماشین‌آلات، کرنرهای ساختاری، نوار نگهدارنده صفحات.
ویژگی‌ها: مناسب برای تحمل بارهای خمشی در یک جهت، نصب آسان با پیچ و مهره.

نبشی و سپری (Angle & T) 

کاربرد: تقویت گوشه‌ها، زیرسازی پل‌ها، خرپاها و اتصال دو صفحه.
ویژگی‌ها: ساده، ارزان و در بسیاری از سازه‌های اتصال‌دهنده کاربرد دارد.

پروفیل در و پنجره (UPVC / Aluminium Profiles) 

کاربرد: تولید قاب‌های در و پنجره، شیشه‌خورها، پروفیل‌های ترمال‌بریک در نما.
ویژگی‌ها: عایق حرارتی/صوتی (خصوصاً UPVC)، مقاوم در برابر خوردگی (آلومینیوم)، ظاهر قابل قبول.

پروفیل صنعتی و خاص 

کاربرد: نرده راه‌پله، ریل، پروفیل‌های صنعتی در خطوط تولید، پروفیل‌های مبلمان اداری.
ویژگی‌ها: مطابق نقشه و نیاز مشتری تولید می‌شوند؛ معمولاً با ضخامت و روکش‌های خاص.

معیارهای انتخاب پروفیل مناسب

1. بار و نوع بارگذاری: محاسبه نیروهای محوری، برشی و لنگر خمشی.
2. شرایط محیطی: رطوبت، قرارگیری در فضای باز، مواد خورنده — انتخاب آلومینیوم یا پوشش گالوانیزه در محیط‌های مرطوب.
3. سهولت اجرا و نصب: نیاز به جوش، پیچ‌ و مهره یا قفل‌های آماده.
4. اقتصاد پروژه: وزن به ازای متر، قیمت هر متر و هزینه‌های حمل و نصب.
5. ظرفیت تولید و دسترسی به استاندارد: اطمینان از گرید و استانداردهای لازم (EN, ASTM, ISIRI و غیره).

جدول نمونه — انواع پروفیل و کاربرد (نمونه و قابل ویرایش) 

توجه: اعداد و اندازه‌ها نمونه‌اند؛ وزن و ضخامت دقیق باید از جدول تولیدکننده یا گواهی کیفیت کارخانه استعلام شود.

نکات نصب، نگهداری و پوشش‌دهی 

• استفاده از پوشش گالوانیزه یا رنگ اپوکسی برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی.
• جلوگیری از تماس مستقیم فولاد خام با زمین مرطوب — استفاده از فونداسیون مناسب و فاصله‌گذاری.
• در پروفیل‌های آلومینیومی، جلوگیری از تماس با فولاد بدون عایق (خطر خوردگی گالوانیک).
• بازبینی اتصالات جوشی و پیچ‌خورده به صورت دوره‌ای.

سؤالات پرتکرار

س: فرق پروفیل قوطی مربع و مستطیل چیست؟
ج: تفاوت اصلی در نسبت ابعاد جانبی است؛ قوطی‌های مستطیلی در یکی از جهت‌ها مقاومت خمشی بیشتری دارند و برای فریم‌هایی که بار نامتقارن دارند مناسب‌ترند.

س: کدام پروفیل برای در و پنجره بهتر است، آلومینیوم یا UPVC؟
ج: اگر اولویت سبک‌بودن و مقاومت در برابر خوردگی است آلومینیوم مناسب‌تر است؛ اگر عایق حرارتی و قیمت پایین‌تر مدنظر است UPVC گزینه مناسبی است.

س: آیا همه پروفیل‌ها را می‌توان جوش داد؟
ج: تقریباً بله، اما روش و پارامترهای جوش برای آلیاژهای مختلف (آلومینیوم، فولاد کم‌کربن، فولاد آلیاژی) متفاوت است؛ برای UPVC جوش به معنی اتصال مکانیکی یا چسب است، نه جوش حرارتی فلزی.